Genellikle köpekler ile karakterize bir hastalık olan kuduz, aslında kediler de dahil olmak üzere diğer evcil hayvanlar ve insanlar için oldukça tehlikelidir. Bulaşıcı bir virüs türünden memeli hayvanlar arası kolayca geçen kuduz tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sıkıntılarına yol açarak yaşamı tehdit edebilir. Bu nedenle her kedi sahibinin, kedi kuduzu hakkında bilgi edinerek hastalık semptomlarını fark eder fark etmez acil tedavi yöntemlerine başvurması gerekir. Peki kuduz kedi nasıl anlaşılır ve tedavi edilir?
Kedilerde Kuduz Nedir? Kediler Kuduz Olur mu?
Kuduz, Rhabdoviridae ailesi Lyssa alt grubuna dahil olan ve merkezi sinir sistemini etkileyen bir virüstür. Kuduz denilince ilk akla gelen hayvanlar köpekler olsa da uygun şartların sağlanması halinde kediler de kuduz virüsü kapabilir. Kuduz virüsü taşıyan yavru veya yetişkin bir hayvan tarafından ısırılan ya da varsa, bu hayvanın açık yarasına veya salyasına temas eden sağlıklı kediler kuduz olabilir. Her virüste olduğu gibi, kuduz virüsünün de vücuda girdikten sonra hastalık etkilerini göstermesi için kuluçka süresine ihtiyacı vardır. Bu süre kediden kediye değişir ve kimi zaman bir hafta, kimi zaman ise bir yıl sürebilir. Dolayısıyla vücudunda kuduz virüsü barındıran bir hayvanın her zaman dışarıdan anlaşılması mümkün olmayabilir çünkü enfekte canlı, herhangi bir bulgu vermeden aylarca yaşayabilir.
Kuduz virüsü, eğer beyin ve omurilik bölgelerine yakın bir kısımdan vücuda girmişse nispeten hızlı etki gösterir. Ayrıca ısırığın derinliği ve salyadaki virüs miktarı da kuluçka süresini kısaltan faktörler arasındadır. Kuluçkanın ardından ilk semptomların gözlenmeye başladığı kedilerde, ne yazık ki, tıpkı köpeklerde olduğu gibi hayati risk yüksektir ve gereken tedavi uygulanmazsa ortalama 7 ila 10 gün içinde mortalite yaşanması beklenir.
Kedilerde Kuduz Belirtileri
Kedilerde kuduz belirtileri hastalık kuluçka süresi ile yakından ilişkilidir ve ortalama 3 farklı evrede kendini gösterir. Ancak belirtiler ortaya çıkmadan önce dikkat edilmesi gereken en önemli şey, hayvan üzerinde ısırık veya yara izi olup olmadığıdır. Isırmaya bağlı kuduz vakalarında abse oluşumu da kontrol edilmeli ve her durumda gerekli tetkikler için veteriner hekime başvurulmalıdır.
Kuduz virüsü vücuda girdiği an ilk olarak sinir sistemine etki eder ve son aşamada beyne ulaşarak kedide kademeli semptomlara neden olur. Bu semptomlar ortaya çıkana kadar enfekte olan kedi, sağlıklı hayvanlara kuduz virüsü bulaştırabilir. Prodromal, uyarıcı ve paralitik evreleri altında incelenebilecek kedilerde kuduz belirtileri şunlardır:
Prodromal (Ön) Evre
Virüsün ilk etkilerinin ortaya çıktığı evredir, bu evrede kedide;
- Saklanma ve utanma,
- Korkak ve çekingen olma,
- Her zamankinden halsiz hissetme,
- Az yemek yeme
gibi semptomlara rastlanır. Ön evre yaklaşık 2-3 gün sürer fakat her zaman fark edilir bir değişikliğe sebep olmayabilir.
Uyarıcı Evre
Belirtilerin iyice fark edildiği ve şiddetlendiği evredir. Bu evrede kedideki davranış değişiklikleri, huzursuzluk hali çok daha belirgindir. Ek olarak normalden agresif olma ve sebepsiz yere insanlara ve diğer hayvanlara saldırma gibi bulgular gözlenir. Uyarıcı evre nispeten uzun bir aralığı kapsar ve birkaç hafta devam edebilir.
Paralitik (Felç) Evre
Kuduzun son evresidir ve belirgin şekilde zayıflık, yorgunluk ile karakterizedir. Evre içindeki kedilerin baş, boyun, gövde gibi farklı vücut bölümlerinde felçler oluşabilir; kimi zaman felç gırtlağı etkileyerek miyavlama, yutkunma veya beslenme sorunlarına yol açabilir. Bu süreçte aşırı tükürük üretimi ve ağız köpürmesi gibi bulgular da ortaya çıkabilir. Yaklaşık 2-4 gün süren son evre, ne yazık ki ölümcüldür. Bu nedenle zamanında önlem ve tedavi kuduzun olumsuz sonuçlarını gidermek için geçerli olan tek çözümdür.
Kedi Tırmalarsa Kuduz Bulaşır mı?
Kuduz genellikle salya aracılığı ile aktarılan bir virüstür, bu nedenle kedi tırmalaması ile kuduz bulaşması pek mümkün değildir. Ancak kediler yalanma ve temizlik için sık sık patilerini kullanan hayvanlar olduklarından enfekte kedinin patisinde kendi salyası bulunabilir. Bu durumda virüs tırmalama yoluyla da diğer hayvanlara veya insana geçme riski taşır. Buna ek olarak ısırma ve açık yaraya temas etme gibi durumlardaki virüs bulaşma tehdidi, tırmalama durumlarına göre çok daha yüksektir. Fakat her halükarda gerekli önlemlerin alınması ve uzman veterinere veya aile hekimine başvurulması gerekir.
Kuduz Kedi Kaç Gün Yaşar?
Kuduz kuluçka süresi pek çok faktöre göre değişen bir virüstür, bu nedenle enfekte olan her canlıdaki yaşam süresi değişkendir. Kuluçka 1 hafta ile 1 yıl arası değişmekle birlikte, birçok hayvanda ilk 90 gün içinde tamamlanır. Kuluçka evresinden sonra ilk semptomları vermeye başlayan bir kedi, ortalama 7 ila 10 gün yaşayabilir. Zamanında önlem alınmazsa kedilerde kuduz ölümcül sonuç doğurur, ayrıca kuluçka süreci boyunca fark ettirmeden diğer hayvanlara bulaşarak onların yaşamını da tehdit edecek boyutlara ulaşabilir.
Kedilerde Kuduz Tedavisi
Kuduz bir hayvana temas ettiği bilinen kedilerde, bulgular hiç olmasa veya çok hafif düzeyde gözlense bile acil veteriner hekim kontrolü gerekir. Bu süreç boyunca ilk olarak hayvan, insanları ve diğer canlıları enfekte etmemesi için karantina altına alınır. Maalesef enfekte olduğu anlaşılan kedilerin yaşaması mümkün değildir, bu nedenle zamanında koruma ve önlem her şeyden önemlidir. Belirtilerin çıkmasıyla birlikte yapılabilecek tek şey diğer sağlıklı canlıları korumaya odaklanmaktır. Belirli aralıklarla yapılan kuduz aşıları hastalıktan korunmak için tek çaredir. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirici ek aşılar yapılabilir, gerekli görülen durumlarda ise kuduz aşısı dozlarındaki sıklık artırılabilir. Bu sayede hem kuduz riskleri azaltılır hem de kedinin dirençli vücut yapısına sahip olarak diğer sağlık sorunlarıyla karşılaşması engellenir.
