Yer tabakalarındaki kaymanın sebep olduğu depremin hayvanlar tarafından hissedilip hissedilmediği uzun yıllardır tartışılır. Bize göre çok daha gelişmiş işitme duyusuna sahip olan kedilerin ise hem dört ayak üzerinde gezmesi hem de pati içlerinin hassas reseptörlerle kaplı olması sebebiyle depremi önceden hissettikleri iddia edilir. Deprem esnasında telaş içinde kaçıp saklanan kedinizin her hareketini afet ile ilişkilendirmeniz pek doğru olmayabilir. Ancak kediler deprem öncesinde ne yapar ve depremin ardından kedinizle nasıl iletişime geçmelisiniz, gibi soruların yanıtını bilmeniz onun daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.
Kediler Depremi Hisseder mi? Ne Kadar Önce Hisseder?
Kediler, algıları açık ve çevrelerine karşı meraklı hayvanlardır. Aynı zamanda zemin titreşimlerine karşı oldukça hassaslardır. Bu yapısal özellikler sebebiyle insanlık tarihi boyunca kedilerin depremi önceden hissedebildiğine inanılmış ve bunun üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak çalışmaların birçoğu kedilerin zaman zaman zemin titreşimlerini önceden algıladığını kanıtlasa da teoride gerçek olan bu veriyi kesin bir ölçüm sistemi olarak kullanmamak gerekir. Nitekim kedilerdeki deprem algısı insanlara göre gelişmiştir ve bu durum onlara depremi birkaç dakika veya saat öncesinde sezme avantajı kazandırabilir. Bazı araştırmalar, kimi kedilerin depremi günler öncesinde hissettiğini ortaya koymaktadır. Fakat bu, onların her durumda depremi algıladığı anlamına gelmez.
Sıklıkla araştırılan “Kediler depremi hisseder mi” sorusuna açıklık getirmek içinse kedilerin depremi nasıl ve neden algıladığından bahsedilmesi gerekir:
- Kedilerin depreme karşı hassas olmalarının birincil sebebi, dünyanın manyetik alanını algılama yetenekleridir. Bu yeti onlara bazı öncül sarsıntıları henüz oluşmadan önce hissedebilme artısı sağlayabilir.
- Deprem sırasında merkez sarsıntının etrafında büyük şok dalgaları ve taban kaymaları olur. İnsanlar için bu hareket esnasında oluşan sesleri duymak mümkün olmasa da daha gelişmiş işitme yetisine sahip olan kediler, düşük frekanslı zemin seslerini ve sarsıntıları duyabilirler.
- Deprem başlamadan önce atmosfere yayılan kuvars kristaller havada iyonlaşmaya sebep olur ve kediler havadaki bu değişimi fark edebilirler.
Genel olarak kediler çevrelerine karşı hassas canlılardır, bu nedenle zemindeki tektonik kaymaları bizden daha iyi hissedebilir ve yaklaşan bir deprem sebebiyle rahatsız olabilirler. Ancak tıpkı köpekler ve deprem ilişkisinde olduğu gibi kedilerin de depremi net şekilde tespit eden bir dedektör olarak görülmemesi gerekir. Çünkü hayvanlar deprem öncesinde bazı agresif ve telaşlı hareketlerde bulunuyor olsalar bile, bu ürkek tavırların altına bambaşka nedenler yatıyor olabilir.
Deprem Sırasında ve Sonrasında Kedinizle Nasıl İletişim Kurmalısınız?
Zemin titreşimlerini hisseden kedilerin depremden önce alışılmadık hareketlerde bulunması normal karşılanması gereken bir durumdur. Kimi zaman depremden birkaç dakika, kimi zaman ise birkaç gün önce başlayan bu tepkiler, genellikle kedinin korktuğunun ve yaşanan değişiklikler sebebiyle telaşlı hissettiğinin bir kanıtıdır. Bu nedenle onları depremin oluşturabileceği fiziksel ve psikolojik sorunlardan korumak için ilk önce kediler depremi hissederse ne yapar, anlaşılması gerekir. Depremi hisseden kedilerde gözlenmesi beklenen davranışlardan bazıları şunlardır:
- Doğal içgüdü sebebiyle kendine daha güvenli bir barınak arayabilir, evin çok tercih etmediği bir bölgesine saklanabilir, bu sırada varsa yavrularını da yanında götürebilir.
- Mamasını ve suyunu reddedebilir.
- Sahibinin yanından ayrılmak istemeyebilir.
- Yatak ve koltuk gibi mobilyaların altına saklanabilir.
- Sürekli telaşlı şekilde bağırabilir ve etrafta koşturabilir.
- Bir anda kulaklarını dikerek uzakta bir şeye odaklanabilir.
- Kendini huzursuz ve tedirgin hissedebilir, bu nedenle etrafındaki bütün hareketlere ve seslere karşı tetikte olabilir.
Bu tür davranışlar kedinin yaklaşan bir depremi algıladığını gösteriyor olabilir fakat bambaşka bir sorundan da kaynaklanabilir. Bu nedenle kedinizin davranışlarında yaşanan bu değişiklikleri veterinerinize danışmak isteyebilir ve böylece, altta başka bir neden yatıyorsa kolayca bulabilirsiniz. Olası bir deprem anında ise onu korumak, deprem ardından ihtiyaç duyduğu bakımı yapmak ve duygusal desteği sağlamak için şu uyarıları dikkate alabilirsiniz:
- Şiddetli bir depremde kediler aniden etrafa kaçarak kaybolabilirler, onun panikleyip kaybolmasını önlemek için tasmasını takabilir veya onu pusetine yerleştirebilirsiniz.
- Sarsıntı durana kadar onu yanınızda tutabilir, ardından okşayarak sakinleştirmeye çalışabilir ve bulunduğunuz ortamı birlikte terk edebilirsiniz.
- Depremin ardından saklandığı yerden çıkmak istemeyen kedinizi hafif ve sakin bir ses tonuyla yanınıza çağırabilir, bulduğunuzda onu rahatlatacak şekilde severek yanınıza alabilirsiniz.
- Deprem çantasına sevdiği ödül mamalarından ve özel bakım ihtiyaçlarından koyarak, vakit kazanabilirsiniz.
- Vücudundaki yaralanma ve ezilme izlerini araştırarak gerekli önlem için veteriner hekim kliniğine başvurabilirsiniz.
Kedilerin depremi önceden tespit etmesi mümkün olsa bile kimi zaman bu tepkileri doğru şekilde okumayabilir ve depreme hazırlıksız yakalanabilirsiniz. Ancak bu tip uyarıları dikkate alarak, elbette kendi can güvenliğinizi ve sağlığınızı da göz önünde bulundurarak depremin yol açtığı fiziksel ve psikolojik stres unsurlarından korunabilirsiniz. Deprem ardından kedinizde oluşabilecek şok etkisini araştırmak ve en kısa sürede atlatmak için ise, her zaman veteriner hekim muayenesine başvurarak gerekli tetkikleri yaptırabilirsiniz.
